- Ηρακλής μαινόμενος
- Τραγωδία του Ευριπίδη. Χρονολογείται κατά προσέγγιση μεταξύ 421 και 415 π.Χ. Είναι το πρώτο από τα έργα που σώζονται και περιέχουν τροχαϊκά τετράμετρα, χαρακτηριστικό των όψιμων έργων του Ευριπίδη.
Η υπόθεση εκτυλίσσεται στη Θήβα. Ο Λύκος από την Εύβοια, φονιάς του Κρέοντα και σφετεριστής του θρόνου του, σχεδιάζει να εξοντώσει τη γενιά του Ηρακλή, ο οποίος εκτέλεσε το πιο δύσκολο κατόρθωμα με την κάθοδό του στον Άδη. Ο γέρος πατέρας του ήρωα, Αμφιτρύων, η γυναίκα του, Μεγάρα –κόρη του Κρέοντα– και τα παιδιά του καταφεύγουν ικέτες στον βωμό του Δία, ενώ ο Λύκος δίνει εντολή να τους κάψουν. Εντελώς απροσδόκητα φτάνει o Ηρακλής στην κατάλληλη στιγμή, για να σώσει τους δικούς του και να εξοντώσει τον τύραννο· εμποδίζεται όμως από τη θεά της τρέλας, Λύσσα, που έρχεται σταλμένη από την Ήρα να τον κάνει να παραφρονήσει. Κρίση μανίας κυριεύει τον ήρωα, ο οποίος στη διάρκειά της σκοτώνει γυναίκα και παιδιά, νομίζοντάς ότι πρόκειται για τα παιδιά του Ευρυσθέα. Τότε, η Αθηνά τον ρίχνει αναίσθητο με μία πέτρα, για να τον εμποδίσει τουλάχιστον από την πατροκτονία. Όταν συνέρχεται και μαθαίνει τις παρανοϊκές πράξεις του, ζητά να αυτοκτονήσει· ο φίλος του Θησέας, όμως, του δείχνει άλλον καλύτερο δρόμο. Ο ηρωισμός του Ηρακλή δεν πρόκειται να αποδειχθεί, αν αρνηθεί ο ίδιος τη ζωή του, αλλά αν τη συνεχίσει, παρά τις συμφορές. Έτσι, ακουμπισμένος στον Θησέα, παίρνει τον δρόμο για την Αθήνα, όπου θα βρει καταφύγιο για εξαγνισμό.
Παρότι τα δύο μέρη του δράματος συνδέονται χαλαρά μεταξύ τους, δεν μπορούμε να τα θεωρήσουμε χωρισμένα. Απλώς συνδέονται με μια αντίθεση μεγάλης αποτελεσματικότητας: o ήρωας, που στο πρώτο μέρος ακτινοβολεί για τα κατορθώματά του, ο σωτήρας των συγγενών του, στο δεύτερο μέρος εμφανίζεται φτωχός, πονεμένος άνθρωπος που σέρνει μια ζωή έσχατης δυστυχίας. Στην τραγωδία αυτή ο μεγάλος τραγικός ποιητής περιέγραψε τα παθολογικά συμπτώματα με ασυνήθιστη πλαστικότητα.
Στιγμιότυπο από την παράσταση της τραγωδίας του Ευριπίδη «Ηρακλής μαινόμενος», στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, τον Αύγουστο του 2002 (φωτ. ΑΠΕ).
Dictionary of Greek. 2013.